Τζωρτζ Χόρτον – Η μάστιγα της Ασίας

Ο Τζωρτζ Χόρτον (George Horton, 11 Οκτωβρίου 1859 – 1936) ή στην εξελληνισμένη μορφή του Γεώργιος Χόρτον ήταν Αμερικανός διπλωμάτης, ποιητής και φιλέλληνας.

Ο Χόρτον ήταν μέλος του διπλωματικού σώματος των ΗΠΑ, και υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις ως πρόξενος, πρωταρχικά στην Ελλάδα, στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Υπηρέτησε επίσης σε δύο διαφορετικές περιόδους και στη Σμύρνη, από 1911 μέχρι 1917 όταν οι ΗΠΑ άνοιξαν διπλωματικές σχέσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη περίοδο 1919-1922 στη διάρκεια της ελληνικής «κατοχής» της Σμύρνης στη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Σήμερα ο Χόρτον είναι περισσότερο γνωστός για το βιβλίο του αναφέρεται σχετικά στα γεγονότα που οδήγησαν στη πυρκαγιά και καταστροφή της Σμύρνης, και σ΄ εκείνα που συνέβησαν κατά τη διάρκειά της, το 1922, στα οποία και υπήρξε αυτόπτης μάρτυς. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1926 και ο τίτλος του «Η Μάστιγα της Ασίας» (The Blight of Asia), το οποίο είναι επίσης γνωστό και ως «Η κατάρα της Ασίας», αναφέρεται σ’ αυτό που ο Χόρτον θεωρούσε αποτρόπαιη συμπεριφορά των Τούρκων, και κατ’ επέκταση, ολόκληρου του Ισλάμ.

Σύμφωνα με τον James L. Marketos, ο Χόρτον ήθελε με το βιβλίο του να επισημάνει τέσσερα βασικά σημεία.

Πρώτα, ήθελε να δείξει με παραδείγματα ότι οι καταστροφές που έγιναν στη Σμύρνη ήταν απλά «η τελευταία πράξη σ’ ένα συνεπές πρόγραμμα εξόντωσης του Χριστιανισμού σε όλη την επικράτεια της παλιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».

Δεύτερον, ήθελε να αποδείξει ότι η φωτιά της Σμύρνης ξεκίνησε από στρατεύματα του τακτικού Τουρκικού Στρατού, με, όπως το θέτει ο ίδιος, «σταθερή πρόθεση, σύστημα, και προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες».

Τρίτον, ήθελε να τονίσει ότι οι Σύμμαχοι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τοποθέτησαν με αναίσχυντο τρόπο τα ιδιοτελή πολιτικά και οικονομικά συμφέροντά τους υπεράνω της δυσάρεστης θέσης των πολιορκημένων χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας, επιτρέποντας έτσι να εκτυλιχθεί η Καταστροφή της Σμύρνης χωρίς καμμιά αποτελεσματική αντίσταση, και, όπως είπε, «χωρίς ούτε καν μια λέξη διαμαρτυρίας από καμμιά πολιτισμένη κυβέρνηση».

Και τέταρτο, ήθελε να εξηγήσει ότι οι ευλαβείς Δυτικοί Χριστιανοί αυταπατώνταν, αν σκέπτονταν ότι έκαναν ιεραποστολική πρόοδο στον μουσουλμανικό κόσμο.

Τον καιρό που εκδόθηκε το βιβλίο ο Χόρτον είχε παραιτηθεί από τη διπλωματική αποστολή του κι έγραφε ως ιδιώτης, παραθέτοντας τις παρατηρήσεις τις δικές του και των ανθρώπων που αναφέρει. Η αφήγησή του θεωρείται από κάποιους αμφιλεγόμενη, όπως και η ίδια η φωτιά.

[ Από την Βικιπαίδεια ]

Ακολουθούν κάποια αποσπάσματα από το βιβλίο «Η Μάστιγα της Ασίας» («Η κατάρα της Ασίας»)

~~~

Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος ήλθε στο Προξενείο λίγο πριν απ’ τον θάνατό του, μαζί με τον Αρμένιο Αρχιεπίσκοπο. Ο Χρυσόστομος φορούσε μαύρα ράσα. Το πρόσωπό του ήταν ωχρό. Ήταν η τελευταία φορά που είδα το σεβάσμιο και εύγλωττο αυτόν άνδρα ζωντανό. Ήταν σταθερός φίλος των Αμερικανών και των Αμερικανικών Ιδρυμάτων και χρησιμοποιούσε όλη του την επιρροή μαζί με την Κυβέρνηση και τον κλήρο χάριν της ενισχύσεως των σχολείων μας, της Y.W.C.A. και της Y.M.C.A. Αμφιβάλλω αν υπάρχει κανείς απ’ τα μέλη των Ιεραποστολών μας του Εξωτερικού ή των εκπαιδευτικών και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων μας που θα αμφισβητούσε αυτή τη βεβαίωσή μου. Επισκεπτόταν όλα αυτά τα ιδρύματα και συχνά μιλούσε στα μέλη τους. Έτσι που καθόταν εκεί δα μέσα στο Προξενικό γραφείο, η σκιά του θανάτου του που πλησίαζε σκέπαζε το πρόσωπό του. Μερικοί απ’ όσους διαβάζουν τις γραμμές αυτές — πολύ λίγοι ίσως — θα καταλάβουν τι εννοώ. ∆υο φορές τουλάχιστο στη ζωή μου έχω ιδεί τη σκιά αυτή επάνω σε ανθρώπινο πρόσωπο και ήξερα πως ο άνθρωπος επρόκειτο να πεθάνει γρήγορα.

Ο Σεβασμιώτατος Χρυσόστομος επιθυμούσε την ένωση των Χριστιανικών Εκκλησιών με κοινές προσπάθειες στο Όνομα του Χριστού και την καλύτερη εκπαίδευση του κλήρου στην Ανατολή. Ούτε ο ίδιος, ούτε και ο Αρμένιος επίσκοπος μου είπαν τίποτε για τον κίνδυνο της δικής των ζωής, αλλά με ρώτησαν αν θα ήταν δυνατό να γίνει τίποτε για τη σωτηρία των κατοίκων της Σμύρνης.

Οι διηγήσεις ποικίλλουν σχετικά με τον τρόπο που πέθανε ο Χρυσόστομος, αλλά είναι πρόδηλη η πιθανότης ότι τον βρήκε ο θάνατος στα χέρια του Οθωμανικού όχλου. Ένας Τούρκος αξιωματικός πήγε μαζί με δυο στρατιώτες στα γραφεία της Μητρόπολης και τον οδήγησε στον Νουρεδίν Πασά, τον Τούρκο Αρχιστράτηγο, ο οποίος, όπως λέγουν, είχε υιοθετήσει τη μεσαιωνική ιδέα να παραδώση τον Μητροπολίτη στον φανατικό όχλο για να τον κάνει ό,τι ήθελε. ∆εν υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις της ορθότητας αυτής της διαπιστώσεως, είναι όμως βέβαιο ότι ο Μητροπολίτης θανατώθηκε απ’ τον όχλο. Εβιαιοπράγησαν επάνω του, του ξερρίζωσαν τη γενειάδα του, τον εχτύπησαν με ρόπαλα και με μαχαιριές, ωσότου πέθανε και υστέρα τον έσυραν, σβαρνίζοντάς τον επάνω στους δρόμους.

Το μοναδικό του φταίξιμο ήταν ότι ήταν ένας Έλλην με μεγάλο πατριωτισμό και ευγλωττία που επιθυμούσε την πρόοδο της φυλής του και εργαζόταν για το σκοπό αυτό. Του είχαν προσφέρει καταφύγιο στο Γαλλικό Προξενείο και τη διαφυγή με πλοίο του Γαλλικού Ναυτικού, εκείνος όμως δεν δέχθηκε λέγοντας ότι το καθήκον του ήταν να μένει κοντά στο ποίμνιό του. Μου είπε: «Είμαι ποιμένας και οφείλω να μείνω κοντά στο ποίμνιό μου». Πέθανε σαν μάρτυρας και αξίζει να του απονεμηθούν ύψιστες τιμές από την Ελληνική Εκκλησία και την Ελληνική Κυβέρνηση. Είναι άξιος του σεβασμού όλων των ανδρών και γυναικών απ’ τους οποίους θ’ απαιτείτο να δείξουν γενναιότητα αντιμετωπίζοντας ένα φρικτό θάνατο.

~~~

Ένας σημαίνων Ολλανδός υπήκοος διηγήθηκε το εξής περιστατικό το οποίο είδε ο ίδιος απ’ το κατάστρωμα της μικρής ιδιωτικής θαλαμηγού του:

«Επάνω προς το Κορδελιό (προάστειο της Σμύρνης) είδα ένα ζευγάρι να προχωρεί με δυσκολία μέσα στη θάλασσα. Ήταν ένα αξιοπρεπές και χαριτωμένο ζευγάρι και ο άνδρας είχε στην αγκαλιά του ένα μικρό παιδάκι. Ενώ προχωρούσαν τσαλαβουτώντας όλο και βαθύτερα μέσα στο νερό, ωσότου αυτό έφτανε μέχρι τους ώμους των, ξαφνικά διαπίστωσα ότι θα πνιγόντουσαν. Γι’ αυτό πήγα βιαστικά κοντά τους με μια βάρκα και αφού τους υποσχέθηκα ότι θα έκαμνα ό,τι μπορούσα για να τους σώσω, κατόρθωσα να τους βγάλω στην παραλία. Μου εξήγησαν ότι ήταν Αρμένιοι και επειδή ήξεραν πως ο άνδρας θα σκοτωνόταν σίγουρα και η γυναίκα που ήταν όμορφη και νέα ή θα βιαζόταν ή θα μεταφερόταν σε χαρέμι και το παιδί τους θα αφηνόταν να πεθάνει, είχαν αποφασίσει να πνίγουν όλοι μαζί. Τους πήγα σε διάφορα μέρη και προσπάθησα να τους βάλω μέσα, χωρίς να κατορθώσω τίποτε. Στο τέλος τους οδήγησα σε ένα μεγάλο σχολείο του οποίου το οίκημα και ο κήπος ήταν γεμάτα από κόσμο, χτύπησα το κουδούνι και όταν ήρθε μια αδελφή στην πόρτα τής εξήγησα την κατάσταση. Όταν εκείνη άκουσε πως ήταν Αρμένιοι, έκλεισε την πόρτα.

Τότε έφυγα αφήνοντάς τους να κάθονται στα σκαλιά του σχολείου».

Και εκεί θα τους αφήσωμε κι εμείς με την ελπίδα ότι σώθηκαν με ένα θαύμα, πράγμα πολύ απίθανο.

Το περιστατικό αυτό δεν το διηγήθηκα για να κατηγορήσω το προσωπικό του ξένου σχολείου. Σκέπτονταν ότι εάν δέχονταν μέσα ένα ζευγάρι Αρμενίων, θα έβαζαν σε κίνδυνο την ασφάλεια των εκατοντάδων ανθρώπων τους οποίους προστάτευαν και οι περισσότεροι απ’ τους οποίους ήταν της ίδιας θρησκείας με αυτούς και επομένως είχαν ιδιαίτερη ευθύνη γι’ αυτούς.

~~~

Η Σμύρνη στις φλόγες

Η τελευταία θέα της δύσμοιρης πόλεως τη χαραυγή εκείνη ήταν τεράστια σύννεφα που ολοένα μεγάλωναν και κατέβαιναν προς τον λιμένα, μια στενή λωρίδα παραλίας κατειλημμένη από μια μεγάλη μάζα ανθρώπων — ένα πλήθος που ολοένα μεγάλωνε, έχοντας πίσω του τη φωτιά και μπροστά του τη θάλασσα, και ένας ισχυρότατος στόλος διασυμμαχικών πολεμικών πλοίων, ανάμεσα στα οποία υπήρχαν δυο Αμερικάνικα αντιτορπιλλικά αγκυροβολημένα σε μικρή απόσταση απ’ την προκυμαία που παρακολουθούσαν.

Τη στιγμή που το αντιτορπιλλικό απομακρυνόταν απ’ την τρομερή σκηνή και ερχόταν στο σκοτάδι, οι φλόγες που τώρα λυσσομανούσαν επάνω σε μια εκτεταμένη περιοχή της πόλεως, δυνάμωναν διαρκώς σε λαμπρότητα παρουσιάζοντας μια σκηνή απαίσιας και τρομερής μεγαλοπρέπειας.

Ιστορικοί και αρχαιολόγοι εδήλωσαν ότι δεν γνωρίζουν παρά μόνο ένα γεγονός στα χρονικά του κόσμου που θα μπορούσε να συγκριθεί ως προς την αγριότητα, την έκταση και ως προς όλα τα στοιχεία φρίκης, σκληρότητας και ανθρώπινου πόνου προς την καταστροφή της Σμύρνης και του Χριστιανικού πληθυσμού της απ’ τους Τούρκους, κι αυτό ήταν η καταστροφή της Καρχηδόνος απ’ τους Ρωμαίους.

Ο «συνωστισμός»…

Πραγματικά στην Σμύρνη, τίποτε δεν έλειπε σχετικά με την θηριωδία, την ακολασία, τη σκληρότητα και όλη τη μανία του ανθρώπινου πάθους, το οποίο εξ αιτίας της ολοκληρωτικής αναπτύξεώς του κατεβάζει το ανθρώπινο γένος σε επίπεδο χαμηλότερο κι απ’ το πιο σκληρότερο και φρικτότερο επίπεδο του κτήνους. Γιατί καθ’ όλη τη διάρκεια του διαβολικού αυτού δράματος οι Τούρκοι λήστευαν και βίαζαν. Ακόμα και ο βιασμός μπορεί να κατανοηθεί σαν ένα ορμέμφυτο της φύσεως, ακαταγώνιστο ίσως, όταν τα πάθη εξαπλώνονται άγρια μέσα σε έναν λαό χαμηλής νοοτροπίας και κατώτερου πολιτισμού, αλλά ο επανειλημμένος βιασμός γυναικών και κοριτσιών δεν ημπορεί ν’ αποδοθεί ούτε σε θρησκευτική μανία, ούτε σε κτηνώδη πάθη. Ένα απ’ τα δυνατώτερα συναισθήματα που πήρα μαζί μου απ’ τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής, διότι ανήκα στο ανθρώπινο γένος.

Στην καταστροφή της Σμύρνης υπήρχε ένα χαρακτηριστικό που δεν ημπορεί να βρει κανείς στην καταστροφή της Καρχηδόνος. ∆εν υπήρχε στόλος Χριστιανικών πολεμικών στον λιμένα της Καρχηδόνος που παρακολουθούσε μια κατάσταση για την οποία ήταν υπεύθυνες οι κυβερνήσεις των. Στην Καρχηδόνα δεν υπήρχαν Αμερικάνικα καταδρομικά.

Οι Τούρκοι εχόρταιναν ελεύθερα τα ακόλαστα φυλετικά και θρησκευτικά τους ένστικτα για σφαγή, βιασμούς και λεηλασία σε απόσταση βολής λίθου απ’ τα συμμαχικά και Αμερικάνικα πολεμικά, γιατί είχαν διαφωτιστεί συστηματικά, ώστε να πιστέψουν ότι αυτά δεν θα επενέβαιναν. Μια κοινή διαταγή απ’ τους διοικητάς των πολεμικών ή από ένα ή δυο απ’ αυτούς — μια εντελώς αβλαβής οβίδα που θα ριχνόταν επάνω απ’ την Τουρκική συνοικία — θα είχε ξαναφέρει τους Τούρκους στα λογικά τους.

Κι αυτή η παρουσία των πολεμικών εκείνων στον λιμένα της Σμύρνης στο σωτήριο έτος 1922, που παρακολουθούσαν άπρακτα την τελευταία μεγάλη σκηνή της τραγωδίας των Χριστιανών της Τουρκίας, ήταν το θλιβερώτερο και σημαντικώτερο χαρακτηριστικό της όλης εικόνας.

~~~

Αμερικανοί και άλλοι που ήταν στη Σμύρνη μού διηγήθηκαν πολλές φορές την ιστορία, ότι πολλοί απ’ τους κατοίκους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, είχαν μαζευτεί επάνω σε μια μαούνα που ήταν αραγμένη στον λιμένα, σε πολύ μικρή απόσταση απ’ την αποβάθρα, με την ελπίδα ότι καμμιά βάρκα των Συμμάχων ή Αμερικάνικη θα τους ρυμουλκούσε σε κανένα πολεμικό και θα τους έσωζε. Οι Τούρκοι έριξαν πετρέλαιο επάνω τους και τους έκαψαν. Την τρομερή αυτή ιστορία μού την επιβεβαίωσε η Miss Emily McCallam, διευθύντρια του ∆ιακολλεγιακού Ινστιτούτου της Σμύρνης. Έφτασε στη δύσμοιρη πόλη το πρωί της 14ης Σεπτεμβρίου 1922, αφού η φωτιά που είχαν βάλει οι Τούρκοι είχε λυσσομανίσει όλη τη νύχτα και είδε μερικά απανθρακωμένα ανθρώπινα σώματα που επέπλεαν μέσα στον λιμένα, τα οποία – όπως την πληροφόρησαν – ήταν τα πτώματα των ανθρώπων που είχαν καεί επάνω στη μαούνα.

~~~

Ολοκληρωτικός βιασμός γυναικών και κοριτσιών ήταν ένα απ’ τα κυριώτερα χαρακτηριστικά της Σμυρναϊκής τραγωδίας. Είναι ανάγκη ν’ αναφέρωμε το βδελυρό αυτό γεγονός, χωρίς όμως να εκταθούμε πολύ σχετικά με αυτό. ∆εν είναι δυνατό οι Χριστιανοί της Αμερικής να διάκεινται συμπαθώς με την πολιτική περιποιήσεως μιας φυλής που ειδικεύεται σε μια τέτοια διαγωγή. Επί του σημείου αυτού υπεβλήθη ένα γράμμα απ’ την ∆όκτορα Μ. C. Elliott, μια πασίγνωστη ιατρό, εκ γενετής Αμερικανίδα υπήκοο, που επί πολλά έτη υπηρετούσε σε Νοσοκομεία της Εγγύς Ανατολής. Η μαρτυρία της ∆/ρος Elliott, που δεν είδε ποτέ μια Μουσουλμανίδα γυναίκα που να είχε βιασθεί, είναι πολύ σημαντική και παρεπομένως, αποτελεί φόρον τιμής και για τον Έλληνα στρατιώτη. Απ’ αυτή βλέπει κανείς επίσης ότι οι Τούρκοι περιορίζουν τα ακόλαστα όργιά τους στα κορίτσια των Χριστιανών. Ιδού το γράμμα της ∆/ρος Elliott:

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙ∆ΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΤΟΜΕΥΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
ΜΟΝΑΣ ΕΛΛΑ∆ΟΣ

Αθήναι, Ελλάς 2 Ιουνίου 1923
Γενικόν Πρόξενον George Horton, Αμερικανικήν Πρεσβείαν Αθήνας,
Ελλάδα

Αγαπητέ μου, κ. Horton:

Πόσο σωστή ήταν η περίφημη ρήση του Gladstone σχετικά με τον χαρακτήρα των Τούρκων – αποδείχθηκε πληρέστατα στην τελευταία καταστροφή της Σμύρνης.

Η θέση μου σαν γυναίκας ιατρού μου δίνει μιαν ιδιαίτερη ικανότητα να ξέρω το πώς φέρθηκαν οι Τούρκοι στις νέες κοπέλλες. Απ’ την πείρα μου τεσσάρων χρόνων στην Τουρκία θεωρώ αξιοσημείωτο ότι δεν έχω ιδεί ποτέ μια Τούρκισσα κοπέλλα που να έχει βιασθεί. Κατά χαρακτηριστική αντίθεση προς αυτό έχω ιδεί εκατοντάδες Χριστιανές κοπέλλες που έχουν πάθει αυτό το πράγμα από Τούρκους άνδρες. Η τελευταία καταστροφή της Σμύρνης δεν απετέλεσε εξαίρεση σ’ αυτό το γεγονός και μπορώ απόλυτα να βγάλω το συμπέρασμα από όσα είδα με τα ίδια μου τα μάτια ότι ο βιασμός Χριστιανών κοριτσιών απ’ τους Τούρκους στη Σμύρνη ήταν ολοκληρωτικός. Πράγματι και έχω εξετάσει δωδεκάδες τέτοιων κοριτσιών και έχω ακούσει απ’ αυτά διηγήσεις για άλλα κορίτσια που έπαθαν τα ίδια. Εφόσον απ’ την προσωπική μου ιατρική εξέταση εξακρίβωσα ότι η σχετική τους διήγηση δεν ήταν καθόλου υπερβολική, δεν έχω λόγους να πιστεύω ότι όσα μου εξέθεσαν σχετικά με τις συντρόφισσές τους δεν ήταν σωστά.

Η μεταχείριση των κοριτσιών στη Σμύρνη κατά τη διάρκεια της τελευταίας καταστροφής του 1922 υπήρξε ακατονόμαστη και είμαι πρόθυμη να εκθέσω υπεύθυνα σαν Αμερικανίδα ιατρός και σαν διευθύντρια ενός οργανισμού που εκτελεί ένα σπουδαίο ιατρικό έργο στην Ελλάδα, μετά την καταστροφή της Σμύρνης, ότι η ίδια έκανα αυτή την διαπίστωση.

Ειλικρινώς υμετέρα
(υπογρ.) ∆ρ Μ. C. Elliott
∆ιευθύντρια των Αμερικανικών Νοσοκομείων για γυναίκες
Αθήναι, Ελλάς

~~~

Ένα απ’ τα πιο αισχρά χαρακτηριστικά της τραγωδίας της Σμύρνης ήταν η απαγωγή των ανδρών ηλικίας 18 έως 45 ετών. Αυτοί ήταν άμαχοι γεωργοί και άλλοι που δεν είχαν ούτε την παραμικρή ευθύνη για την αποβίβαση του Ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία. Αυτοί ήταν οι προστάτες των οικογενειών και η βίαιη απαγωγή τους άφησε τις χήρες και τα ορφανά στην υποστήριξη των δήθεν «Χριστιανικών Εθνών» και ιδιαίτερα των Ηνωμένων Πολιτειών. ∆εν χρειάζεται κανείς παρά μόνο λίγη φαντασία για να έχει μια εικόνα των σκηνών που μου περιέγραψαν η ∆ρ Lovejoy και άλλοι που μου διηγήθηκαν για παιδιά που αγκάλιαζαν με τα χέρια τους τις κνήμες των πατέρων τους και ξεφώνιζαν απελπιστικά για έλεος, και για γυναίκες που σφίγγονταν επάνω στους άνδρες τους σ’ ένα τελευταίο αγκάλιασμα απελπισίας· και χρειάζεται λιγώτερη φαντασία για να οραματιστεί κανείς τον τρόπο με τον όποιο τ’ ανδρόγυνα εκείνα απεσπώντο ο ένας απ’ τον άλλον.

Οι τελευταίες αυτές σκηνές επάνω στην προκυμαία της Σμύρνης αποκαλύπτουν ολόκληρο το σατανικό και μεθοδικό εφαρμοσθέν σχέδιο των Τούρκων. Οι στρατιώτες είχαν την άδεια να κορέσουν τα ακόλαστα ένστικτά τους για σφαγή και λεηλασία και βιασμούς, με την επίθεση κατά πρώτον κατά των Αρμενίων, τους οποίους έσφαζαν και έκαιαν, βιάζοντας τις γυναίκες και τις κόρες τους. Ενώ για τους Έλληνες που μισούσαν βαθύτερα, επιφύλασσαν έναν βραδύτερο και πιο επώδυνο θάνατο. Οι λίγοι που γύρισαν πίσω διηγούνται φρικτά πράγματα. Μερικοί επυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν κατά ομάδες. Όλοι ήταν πεινασμένοι και χιλιάδες πέθαναν από αρρώστιες, κούραση και εγκατάλειψη. Αυθεντικές εκθέσεις Αμερικανών υπαλλήλων της Near East Relief αναφέρουν για μικρές ομάδες απ’ αυτούς που τους συνάντησαν πολύ μακρυά στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας και που όταν είχαν ξεκινήσει αποτελούνταν από χιλιάδες.

Οι Τούρκοι προφασίζονταν ότι απομάκρυναν τον άρρενα πληθυσμό της Σμύρνης και της περιοχής της για να ξανακτίσει τα χωριά που είχαν καταστραφεί απ’ τον Ελληνικό στρατό κατά την υποχώρησή του. Αυτό έχει μια χροιά δικαιοσύνης και θα έχει κάποια απήχηση σε κάθε Αμερικανό που δεν ξέρει τα γεγονότα. Οι Έλληνες χωρικοί της Μικράς Ασίας ήταν Οθωμανοί υπήκοοι και δεν ήταν με κανένα τρόπο υπεύθυνοι για τις πράξεις της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Πολλοί λίγοι απ’ αυτούς είχαν καταταχθεί σαν εθελοντές στο στρατό της τελευταίας και είχαν μεταχειριστεί κάθε μέσο και κάθε υπεκφυγή που ήταν δυνατό να επινοήσουν για ν’ αποφύγουν τη μάχη: Αν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ήταν μια ρωμαλέα και πολεμοχαρής φυλή και είχαν συνεργαστεί με όλη τους τη δύναμη με τους Έλληνες της Ελλάδος, θα μπορούσαν να φέρουν τους Τούρκους σε πολύ δύσκολη θέση.

Ο σκοπός του Κεμάλ, όπως είδαμε ήδη, ήταν ένας: η εξόντωση. Ο λόγος που προφασίζονταν ότι είχαν γι’ αυτό ήταν μια απ’ τις πονηρές υπεκφυγές που μεταχειρίζονταν οι Τούρκοι για τους κουτούς Ευρωπαίους. Αφ’ ετέρου όμως δεν ήταν Έλληνες άνδρες όλοι οι δυστυχείς που υπήχθησαν απ’ τους Τούρκους. Πολλές χιλιάδες Χριστιανών γυναικών και κοριτσιών παραμένουν ακόμα στα χέρια των για να ικανοποιούν τις ακόλαστες ορμές των ή για να δουλεύουν σαν σκλάβες. Μια έκθεση που υπεβλήθη στην Κοινωνία των Εθνών δίνει τον αριθμό «των πενήντα χιλιάδων και άνω» – ο υπολογισμός αυτός όμως φαίνεται πολύ συντηρητικός. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να υπογράψουν συνθήκη ειρήνης με την Τουρκία πριν αποδοθούν οι άνθρωποι αυτοί.

Ο Μουσταφά Κεμάλ διέπραξε ένα τρομερό σφάλμα με το να κάψει τη Σμύρνη και να φερθεί εγκληματικά στους κατοίκους της. Εάν τους μεταχειριζόταν με καλό τρόπο, ανεξάρτητα απ’ τη θρησκεία τους, θα συγκεντρώνονταν όλοι με ειλικρίνεια ολόγυρά του και θα αποδεικνυόταν ένας πραγματικά μεγάλος άνδρας. Επί πλέον μια τέτοια διαγωγή θα ήταν ένας λαμπρός θρίαμβος για τον Μωαμεθανισμό.

~~~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΛΣΤ’

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ «50-50»

Μια απ’ τις πιο έξυπνες διαδόσεις που έχουν τεθεί σε κυκλοφορία από την Τούρκικη προπαγάνδα είναι εκείνη που επιδιώκει να πείσει ότι οι Χριστιανοί που σφάχθηκαν ήταν εξ ίσου κακοί, όπως εκείνοι που τους έσφαξαν, ότι ήταν «50 προς 50». Ο ισχυρισμός αυτός επηρεάζει πάρα πολύ την Αγγλοσαξωνική ιδέα περί δικαιοσύνης, απαλλάσσει τον καθένα από περαιτέρω ενόχληση ή ευθύνη και καθησυχάζει τη συνείδηση.

Πρέπει όμως να είναι κανείς πολύ απερίσκεπτος για να παραδεχτεί μια τέτοια διαπίστωση και χρειάζεται ελάχιστη σκέψη για ν’ αποδείξει κανείς το σφαλερό της διαπιστώσεως αυτής.

Η Σμύρνη μετά τη φωτιά

Και πρώτα πρώτα οι Χριστιανοί που ζούσαν κάτω απ’ την κυριαρχία των Τούρκων ουδέποτε είχαν την ευκαιρία να κάνουν σφαγές και αν ακόμα είχαν αυτή τη διάθεση. Αν στη μακρυά ιστορία των σφαγών που πότισαν με αίμα το έδαφος της αυτοκρατορίας σκοτώθηκαν μερικοί Τούρκοι, ο σχετικός μαθηματικός υπολογισμός δεν θα είναι 50 προς 50, αλλ’ ούτε καν ένα προς δέκα χιλιάδες. Έκτος απ’ αυτό και παρ’ όλες τις ατέλειες των Χριστιανών του κόσμου, γενικά η διδασκαλία του Χριστού τους έχει διορθώσει. Σε όλες τις άλλοτε Οθωμανικές επαρχίες που επέτυχαν να απαλλαγούν απ’ τον Τούρκικο ζυγό — Ουγγαρία, Βουλγαρία, Σερβία, Ελλάδα — έχουν σημειωθεί ελάχιστες περιπτώσεις Τούρκων που έχουν σφαγεί από Έλληνες (αν έχουν σημειωθεί και καθόλου).

Η συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στις χιλιάδες των Τούρκων που κατοικούν στην Ελλάδα, όλο το διάστημα που γίνονταν οι θηριώδεις σφαγές και όταν η Σμύρνη καιγόταν και οι πρόσφυγες έφταναν σε όλους τους λιμένες της Ελλάδας πληγωμένοι, κακοποιημένοι και κατεστραμμένοι, υπήρξε ένα απ’ τα ωραιότερα και θαυμαστότερα κεφάλαια της ιστορίας αυτής της χώρας. ∆εν έλαβε χωράν καμμιά αντεκδίκηση. Οι Τούρκοι που ζούσαν στην Ελλάδα δεν ενοχλήθηκαν καθόλου, ούτε ξέσπασε επάνω στα κεφάλια τους καμμιά θύελλα μίσους ή εκδικήσεως. Αυτή είναι μια μεγάλη και ωραία νίκη που κάτω απ’ τις συνθήκες που έγινε φτάνει το επίπεδο των νικών του Μαραθώνος και της Σαλαμίνος.

Θα ρωτούσε κανείς: τι καλύτερο θα μπορούσε να κάνει ένα άλλο Χριστιανικό έθνος; Στην πραγματικότητα η όλη συμπεριφορά της Ελλάδας, κατά τη διάρκεια των διωγμών των Χριστιανών στην Τουρκία και ύστερα απ’ αυτή, υπήρξε αξιοθαύμαστη, αυτό δε το μαρτυρεί και η συμπεριφορά της ίδιας χώρας απέναντι των Τούρκων αιχμαλώτων πολέμου και οι φροντίδες της για τις πολλές χιλιάδες προσφύγων που κατέφυγαν στο έδαφός της. Ξέρω πολύ καλά αυτά που λέγω, γιατί ήμουν στην Ελλάδα και τα είδα με τα ίδια μου τα μάτια. Νομίζω ότι κανένας δεν θα τολμήσει ν’ αμφισβητήσει αυτά τα γεγονότα.

Αν οι Έλληνες ύστερα απ’ τις σφαγές που έγιναν στον Πόντο και στη Σμύρνη έσφαζαν όλους τους Τούρκου ς που ήταν στην Ελλάδα, ο λογαριασμός μόλις θα ήταν 50 προς 50.

~~~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΛΘ’

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Τα κυριώτερα γεγονότα απ’ όσα έχω εκθέσει στο βιβλίο αυτό είναι τα εξής:

1. Η Σμύρνη κάηκε απ’ τους Τούρκους κι αυτό απετέλεσε την τελευταία σημερινή πράξη μιας πάγιας πολιτικής που διεμόρφωσε την ιστορία και την εξάπλωση του Ισλαμισμού επί πολλούς αιώνες και ιδιαίτερα την Τουρκική ιστορία, αφότου κατέλαβαν την εξουσία οι Νεότουρκοι, όπως φανερώθηκε:

α) Απ’ τις δολοφονίες, τους βασανισμούς και τους διωγμούς που έγιναν στη Μακεδονία, για τον «εκτουρκισμό» της και είχαν σαν αποτέλεσμα τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο του 1912,

β) Απ’ τους σκοτωμούς και την εκδίωξη απ’ τα σπίτια τους των Ελλήνων της Μικράς Ασίας κατά την περίοδο που προηγήθηκε της εκρήξεως του Παγκοσμίου Πολέμου και την καταστροφή των ευημερούντων χωριών τους (καθώς περιγράφονται απ’ τον Γάλλο Manciet που γράφει για τα γεγονότα της Φώκαιας),

γ) Απ’ τις εκτοπίσεις των Ελλήνων, ανδρών, γυναικών και παιδιών στα μέσα του χειμώνα του 1916, απ’ την περιοχή του Ευξείνου Πόντου, κατά τις οποίες τους εξανάγκαζαν να βαδίζουν μ’ όλον τον ελεεινό καιρό με αποτέλεσμα να πεθαίνουν πολλές χιλιάδες απ’ αυτούς (όπως αναφέρει ο Dana Κ. Getchell στην επιστολή του που παραθέσαμε παραπάνω).

δ) Απ’ τη θανάτωση ενός εκατομμυρίου και οκτακοσίων χιλιάδων Αρμενίων στα 1915-1916, ε) Απ’ την πυρπόληση της Σμύρνης και τη σφαγή χιλιάδων απ’ τους κατοίκους της στα 1922.

2. Η Σμύρνη πυρπολήθηκε από Τούρκους στρατιώτες αφού είχαν καταλάβει εντελώς την πόλη και η φωτιά βάλθηκε πρώτα στην Αρμενική συνοικία, μέσα στην οποία οι Τούρκοι λεηλατούσαν, σκότωναν και έκαμναν απαγωγές και βιασμούς επί αρκετές ημέρες και όπου δεν μπορούσε κανείς να βρει κανέναν Αρμένιο, εκτός από μερικούς επιζώντες που είχαν ίσως κρυφτεί μέσα σε υπόγεια.

3. Αξιόπιστα πρόσωπα που δεν ήταν Έλληνες ή Αρμένιοι, έδωσαν μαρτυρία σχετικά με τον τρόπο της πυρπολήσεως της Σμύρνης.

4. Ένας Τούρκος στρατιώτης έριχνε πετρέλαιο ή πετρέλαιο ανακατεμμένο με βενζίνη απ’ τον δρόμο που περνούσε μπροστά απ’ το Αμερικανικό Προξενείο, προκαλώντας έτσι την αναζωογόνηση της φωτιάς και τη μετάδοσή της στο κτίριο του Προξενείου και τον κίνδυνο της ζωής των ενοίκων του.

5. Η πυρπόληση της Σμύρνης και οι σφαγές και βαρύτατες βιαιοπραγίες εις βάρος των Χριστιανών κατοίκων της κατά το έτος 1922 έγιναν δυνατά εξ αιτίας της αμοιβαίας αντιζηλίας και των αλληλοσυγκρουόμενων εμπορικών συμφερόντων μερικών Χριστιανικών ∆υνάμεων και χάρις στην πραγματική βοήθεια, ηθική και υλική, που μερικές απ’ αυτές προσέφεραν στους Τούρκους.

6. Οι Τούρκοι διέπραξαν τις θηριωδίες τους εναντίον των Χριστιανών και της ανθρωπότητας γενικά, έχοντας πλήρη πεποίθηση ότι δεν θα συναντούσαν καμμιά αντίδραση, ούτε καν επίκριση εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών. Και αυτήν την πεποίθησή τους την έδωσε μια θορυβώδης Τουρκόφιλη και αντιχριστιανική προπαγάνδα που διενεργήθηκε μέσα στον Αμερικανικό τύπο από μερικούς που εποφθαλμιούν παραχωρήσεις και από άλλους συγγραφείς με ιδιαίτερα συμφέροντα.

7. Καμμιά ανακοίνωση φρίκης, διαμαρτυρίας ή κατακρίσεως, σαν εκείνη του Γλάδστωνος, δεν εβγήκε από καμμιά επίσημη Αμερικάνικη πηγή μέχρι σήμερα, μολονότι οι Τούρκοι ξεπέρασαν ο,τιδήποτε το οποίο ο Gladstone θα μπορούσε καν να ονειρευτεί.

8. Οι Τούρκοι δεν μπορούν να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό του πολιτισμένου κόσμου, εκτός εάν μετανοήσουν ειλικρινώς για τα εγκλήματά τους και παράσχουν κάθε επανόρθωση που θα μπορούσαν.

9. Η απόκρυψη των πράξεων που έχουν ανιστορηθεί στα παραπάνω κεφάλαια ή η εσφαλμένη εμφάνισή των με την πρόθεση να επιτύχει κανείς υλικά ωφελήματα ή να περισώσει την περιουσία του, φανερώνει ένα πολύ χαμηλό ηθικό επίπεδο που εμπνέεται από το πνεύμα της εποχής αυτής της εμπορικής συμφεροντολογίας.

10. Ένας απ’ τους πολλούς λόγους για τους οποίους ο Μωαμεθανισμός υπερνικά τον Χριστιανισμό μέσα στη χώρα που αποτελεί τον πρώτο τόπο της γεννήσεώς του, αλλά και οπουδήποτε οι δυο αυτές θρησκείες αντιμετωπίζουν η μια την άλλη, είναι το ότι οι άνθρωποι που στέλνουν τους ιεραποστόλους δεν ακολουθούν επαξίως τον Χριστό.

11. Οι εκκλησιαστικοί παράγοντες της Αμερικής πρέπει να συνειδητοποιήσουν το γεγονός ότι Αμερικανοί ιεραπόστολοι που πηγαίνουν στην Τουρκία δεν μπορούν να προσηλυτίσουν Τούρκους, ούτε να τελούν θρησκευτικές τελετές στις οποίες να παρευρίσκονται Τούρκοι και ότι τα σχολεία μέσα στην Τουρκία λειτουργούν τώρα επάνω σ’ αυτή τη βάση. Και ότι, αν οι ιεραπόστολοι προσηλύτιζαν κανέναν Τούρκο, αυτός θα σκοτωνόταν και οι ιεραπόστολοι, καθώς και τα ιδρύματα τους, θα διέτρεχαν τον κίνδυνο να υποστούν σοβαρές επιθέσεις.

Το κυριώτερο όμως μάθημα που βγαίνει απ’ τις σελίδες αυτές, είναι η διαρκώς αυξανόμενη αδυναμία του Χριστιανισμού που είναι διηρημένος, ανειλικρινής, διαβρωμένος απ’ τον υλισμό. Επί πλέον υπονομεύεται και ναρκώνεται σχετικά με την αρχική του ρωμαλέα και αφελή πίστη, από τις σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις.

Οποιοσδήποτε παρευρέθηκε, όπως εγώ, μέσα στην Ουάσιγκτον σε συνέδριο των ιεραποστόλων, δεν είναι δυνατόν παρά να έχει ενθουσιαστεί απ’ την αφιέρωση, τον ενθουσιασμό και τον πνευματικό ζήλο των ευγενών εκείνων ανδρών και γυναικών που προσπαθούν να φέρουν την υπέροχη διδασκαλία του Χριστού στις ειδωλολατρικές χώρες. Τους είδα και τους άκουσα λίγον καιρό μετά την επιστροφή μου απ’ την Εγγύς Ανατολή κι απ’ τη φρίκη της Σμύρνης και με μεγάλη δυσκολία συγκρατήθηκα απ’ το να σηκωθώ επάνω και να φωνάξω:

«Γυρίστε εδώ στην πατρίδα μας και σώστε μας προτού να είναι πολύ αργά για πάντα!»